قلعه سرخ دهلی؛ میراثی از روزگار گورکانی در هندوستان
در قلب شهر پرجنب‌وجوش «دهلی نو» قلعه سرخ (Red Fort) یا لال کیلا دهلی (Lal Qila) همچون نگینی تاریخی می‌درخشد. بنایی باشکوه که یادگاری از حضور امپراطوری مغول در هندوستان است و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی این سرزمین شناخته می‌شود.
قلعه سرخ هندوستان یک شاهکار معماری است که داستان‌هایی از قدرت، هنر و تاریخ را روایت می‌کند. این بنا که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد هر سال میزبان هزاران گردشگر است. بیایید همراه این مقاله از صوفی‌گشت با یکی از قشنگ‌ترین جاذبه‌های گردشگری دهلی یعنی لال کیلا بیشتر آشنا شویم.
لال کیلا دهلی؛ نگین سرخ هندوستان
لال کیلا (Lal Qila) در زبان هندی به معنای «قلعه سرخ» است. واژه لال (Lal) یعنی قرمز و کیلا (Qila) یعنی قلعه. انتخاب این نام به‌خاطر ماسه‌سنگ‌های قرمز رنگ بنای قلعه است. دهلی نو، پایتخت شلوغ و پرجنب‌وجوش هند یکی از مقاصد گردشگری بی‌نظیر در جهان به شمار میآید. شهری سراسر تاریخ و فرهنگ همراه با بازارهای رنگارنگ، معابد باستانی و خیابان‌های قدیمی و زیبا. وقتی حرف از جاذبه‌های دهلی به میان میآید نام قلعه‌ای باشکوه به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای، می‌درخشد. بنایی که به دستور شاه‌جهان یکی از بزرگ‌ترین پادشاهان امپراطوری مغول شروع ساخت آن در سال 1638 بود و در سال 1648 به اتمام رسید.
هدف از ساخت چنین بنای عظیمی در ابتدا اختصاص مکانی برای سکونت خاندان سلطنتی مغول و داشتن محلی باشکوه و عظیم برای برگزاری مراسم و جشن‌های سلطنتی در خور شاه قدرتمند مغول بود؛ اما کم‌کم کاربردهای دیگری پیدا کرد. در ادامه با برخی از کارکردهای چنین بنای عظیم و باشکوهی بیشتر آشنا می‌شویم.
کاربردهای نگین سرخ هندوستان در طول تاریخ
کاربردهای مختلف قلعه سرخ دهلی در طول تاریخ بیانگر اهمیت آن در دوره‌های مختلف است؛ از محلی برای اقامت خاندان سلطنتی در عصر مغول گرفته تا تبدیل شدن به یک موزه تاریخی در دوران معاصر. مهم‌ترین کاربردهای این بنا عبارتند از:
اقامتگاه سلطنتی امپراتوری مغول
شاه‌جهان امپراتور مغول و خانواده سلطنتی و مقامات بلندپایه در این قلعه زندگی می‌کردند.
مرکز حکومتی و اداری
در دوره مغول، جلسات مهم دولتی، تصمیم‌گیری‌های کلان و برنامه‌ریزی‌های استراتژیک در قلعه سرخ دهلی انجام می‌شد.
مرکز فرهنگی و هنری
لال کیلا در زمان خود به‌عنوان مرکز ترویج هنر و فرهنگ مغولی شناخته می‌شد. موسیقی‌دانان، شاعران و هنرمندان برجسته در کاخ‌های قلعه فعالیت داشتند و از حمایت شاهان مغول بهره می‌بردند.
پایگاه نظامی
قلعه سرخ دهلی نو در دوران استعمار بریتانیا، به یک پایگاه نظامی تبدیل شد. بریتانیایی‌ها از این قلعه برای اهداف نظامی و اقامت نیروهای خود استفاده کردند.
محل جشن‌های ملی هند
پس از استقلال هندوستان در سال 1947، قلعه سرخ به نمادی از آزادی و غرور ملی تبدیل شد. هر سال در روز استقلال هند (15 اوت)، نخست‌وزیر هند با حضور در Lal Qila پرچم ملی را به اهتزاز درمی‌آورد و سخنرانی می‌کند.
جاذبه گردشگری و میراث جهانی
قلعه سرخ یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری هند و میراث جهانی یونسکو است. گردشگران از سراسر جهان برای تماشای این شاهکار معماری، بازدید از بخش‌های مختلف آن مانند دروازه لاهور (Lahore Gate)، دیوان عام (Diwan-i-Am) و دیوان خاص (Diwan-i-Khas) به دهلی سفر می‌کنند.
موزه تاریخی
در حال حاضر، بخش‌هایی از لال کیلا دهلی به موزه تبدیل شده‌اند و آثار تاریخی مربوط به دوره مغول، جنبش استقلال هند و اشیاء ارزشمند قدیمی را به نمایش گذاشته‌اند. این کاربردهای متنوع، قلعه سرخ هندوستان را به یکی از ارزشمندترین و پرکاربردترین بناهای تاریخی هند تبدیل کرده است. گردشگرانی که به دیدن چنین قلعه زیبایی می‌روند بیش‌ازهمه به شکوه و عظمت آن اعتراف می‌کنند. ماسه‌سنگ‌های قرمزی که در ساخت قلعه به کار رفته شکوه و جلال بی‌نظیری به آن بخشیده است.
سفری به دوران امپراطوری مغول
همان‌طور که می‌دانیم قلعه سرخ دهلی در اوج قدرت امپراطوری مغول و به دستور شاه‌جهان ساخته شد. پادشاهی که به «زیبایی» و «هنر» علاقه وافری داشت. ساخت بنای لال کیلا ده سال طول کشید و در نهایت در سال 1648 میلادی افتتاح شد. قلعه باشکوه و سرخ‌رنگ دهلی در طول تاریخ، شاهد جنگ‌ها و تغییرات بزرگی بوده است؛ از مقاومت در برابر استعمار بریتانیا گرفته تا نقش‌آفرینی در دوران استقلال هند؛ در واقع این قلعه در دوران استعمار بریتانیا، پایگاه نظامی بود و در دوره استقلال هند به نمادی از آزادی تبدیل شد.
اگر وسوسه شدید تا سفری به دهلی داشته باشید و چنین بنای زیبایی را از نزدیک ببینید با خرید تور ارزان هند رویایتان را به حقیقت تبدیل کنید. وقتی در جای‌جای چنین قلعه باشکوهی قدم می‌زنید تصاویری از امپراطوری قدرتمند مغول می‌بینید؛ آمیختگی فرهنگ و تاریخ را لمس می‌کنید؛ صدای ساز نوازندگان چیره‌دست هندی را می‌شنوید و در نهایت تزئینات و طراحی بسیار هنرمندانه‌ای می‌بینید که در آجر به آجر قلعه، جا خوش کرده است.
معماری نگین سرخ هندوستان؛ هنری که زمان را متوقف کرد
قلعه سرخ هندوستان نمونه‌ای بی‌نظیر از «معماری مغولی» است که با تأثیرات «هنر اسلامی» و «هندی» تلفیق شده است. دیوارهای بلند و عظیم این قلعه که طول آن‌ها تقریبا به 2.5 کیلومتر می‌رسد (دقیقا 2.41 ) به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در برابر هر نوع حمله دشمن ایمن باشند.
بخش‌های مختلف قلعه، از جمله دروازه‌های ورودی مانند دروازه لاهور (Lahore Gate) و دروازه دهلی (Delhi Gate)، نمونه‌ای از ظرافت و دقت در طراحی معماری هستند. از سویی دیگر، کاخ‌های باشکوه، حمام‌های سلطنتی و باغ‌هایی که ترکیبی از هنر ایرانی، هندی و اسلامی است جذابیت نگین سرخ هندوستان را دوچندان کرده‌اند. بازدید از لال کیلای دهلی، فرصتی است تا تاریخ و هنر مغول‌ها را از دریچه‌ای جدید بشناسید و در دنیای گذشته غرق شوید.
دیوان عام وحمام سلطنتی ؛ جاذبه گردشگری دهلی
دیوان عام و حمام سلطنتی از مهم‌ترین جاهای دیدنی در دل قلعه سرخ هندوستان هستند که هر یک داستانی خاص از زندگی سلطنتی امپراتوری مغول روایت می‌کنند.
دیوان عام (Diwan-i-Am) محلی برای ملاقات شاه با مردم عادی بود که در کنار دیوان خاص (Diwan-i-Khas)قرار داشت. جلسات خصوصی شاه و درباریان در دیوان خاص برگزار می‌شد. سقف دیوان خاص در ابتدا تزئینات طلاکاری داشت اما در دوران استعمار بریتانیا بسیاری از تزئینات طلایی بنا به سرقت رفت.
«حمام سلطنتی» یا «شاهی حمام»، یکی دیگر از شگفتی‌های معماری مغولی در قلعه سرخ دهلی است؛ فضایی برای تجمل و آرامش امپراتوران مغول که نمادی از هنر و ظرافت زندگی دربار سلطنتی است. این حمام با سقف‌های گنبدی، تزئینات مرمرین و طرح‌های گل‌وبوته‌ای مزین شده بود که به مرور برخی از آن‌ها از بین رفتند.
از باغ ایرانی تا مسجد مروارید؛ گشت‌وگذاری در قلعه سرخ
باغ‌های ایرانی قلعه سرخ که با نام چهارباغ نیز شناخته می‌شوند یکی از زیباترین بخش‌های مجموعه تاریخی لال کیلا دهلی هستند. باغ‌هایی که با الهام از طرح باغ‌های ایرانی و ویژگی‌های باغ‌های مغولی به‌صورت متقارن و هندسی ساخته شده‌اند و نمایی چشم‌نواز از طبیعت و هنر مغولی ارائه می‌دهند.
فواره‌ها، حوضچه‌های آب و مسیرهای سنگفرش در این باغ‌ها، فضایی دلپذیر همراه با آرامش و زیبایی را به تصویر می‌کشند. باغ‌های قلعه سرخ هندوستان که زمانی محل قدم‌زدن امپراتوران مغول بودند امروزه یکی از جاذبه‌های گردشگری محبوب برای بازدیدکنندگان به شمار می‌آیند. بازدید از این باغ‌ها، تجربه‌ای بی‌نظیر از ارتباط تاریخ و طبیعت برای گردشگران خواهد بود.
مسجد مروارید (Moti Masjid) از شاهکارهای معماری مغولی در دل قلعه سرخ دهلی است که به‌دلیل درخشندگی مرمرهای سفید بنا، به این نام خوانده می‌شود. مسجدی کوچک و زیبا که در زمان «امپراتور اورنگ‌زیب» (Aurangzeb) ساخته شد و نمادی از تقدس و سادگی در لال کیلا هندوستان است. طراحی ساده و دقیق Moti Masjid با مرمر سفید و خطوط مینیمالیستی، فضایی آرام و معنوی برای عبادت فراهم کرده است. «باغ‌های ایرانی» و «مسجد مروارید» نمادی از تلفیق معماری ایرانی، هندی و اسلامی‌اند. وقتی به هندوستان سفر می‌کنید بازدید از این بخش‌های تاریخی را از دست ندهید تا در هر قدم، ردپای تاریخ را ببینید و لذت ببرید.
رویدادهای تاریخی قلعه سرخ دهلی؛ از جنگ‌های مغول تا استقلال هند
قلعه سرخ دهلی در طول تاریخ بارها توسط امپراتوری‌های مختلف از جمله مغول‌ها و استعمارگران بریتانیایی تصرف شد و تغییرات زیادی به خود دید. یکی از مهم‌ترین رویدادهایی که این قلعه شاهد آن بوده «مراسم برافراشتن پرچم هند» در سال 1947 به مناسبت استقلال هندوستان است. از آن زمان تاکنون هر سال در روز استقلال هند، نخست‌وزیر هندوستان در Lal Qila سخنرانی می‌کند و پیام همدلی و اتحاد به مردم سرزمین خود می‌فرستد. نگین سرخ هندوستان درحال‌حاضر نمادی است از «اتحاد» و «آزادی هند» و «مقاومت مردم» در برابر استعمار.
بهترین زمان بازدید از قلعه سرخ دهلی نو
ماه‌های نوامبر تا مارس، زمانی که آب‌وهوای دهلی نو، خنک‌تر و دلپذیرتر است بهترین زمان برای بازدید از قلعه سرخ دهلی به شمار میآید. اگر صبح زود یا عصر برای بازدید از لال کیلا دهلی برنامه‌ریزی کنید می‌توانید شکوه آن را در نور طبیعی ببینید. از سویی دیگر، هنگام نورپردازی شبانه، این بنای تاریخی، جلوه‌ای رویایی پیدا می‌کند.
نورپردازی شبانه قلعه که در جشن‌ها و مراسم‌های خاص، بیشتر و زیباتر می‌شود آنچنان جلوه‌ای به این بنا می‌بخشد که گردشگران بسیاری هر سال برای دیدن چنین منظره‌ای به دهلی نو سفر می‌کنند. تماشای نگین سرخ هندوستان، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از ترکیب هنر، تاریخ و فرهنگ است که هر ببینده‌ای را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
کلام آخر درباره قلعه‌سرخ هندوستان؛ موزه تاریخ و هنر دهلی نو
قلعه سرخ هندوستان (Red Fort) یادگاری باقیمانده از امپراتوری مغول، درحال‌حاضر به‌عنوان موزه تاریخ و هنر دهلی نو، روح فرهنگ و تمدن این سرزمین را زنده نگه می‌دارد. بنایی عظیم با دیوارهای بلند سرخ‌رنگ و پیشینه پرفرازونشیب که یکی از برجسته‌ترین نمادهای تاریخی هند به شمار میآید. بازدید از قلعه، سفری در زمان است که شما را به عصر پادشاهان مغول و داستان‌های پررمز و رازشان می‌برد. وقتی به مسجد مروارید می‌روید یا از باغ‌های ایرانی و تالارهای سلطنتی رد می‌شوید هنر، معماری و تاریخ هندوستان را پیش روی خود می‌بینید.
قلعه سرخ دهلی، قلب تپنده فرهنگ و تمدن هندوستان است؛ چرا که هرسال میزبان مراسم بزرگ جشن استقلال هند می‌شود. برای هر مسافر و گردشگری، Lal Qila، نمادی از هویت و افتخار هندوستان و جاذبه‌ای بی‌نظیر است که در لیست «بایدهای سفر به دهلی» قرار دارد.
نگین سرخ هندوستان، محلی برای برگزاری جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و رویدادهای فرهنگی و یکی از پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری دهلی و هند است. در یک کلام، قلعه سرخ دهلی نو، نه تنها فرصتی برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ مردمان هند فراهم می‌آورد بلکه پلی است میان گذشته و حال سرزمین هزار معبد و رنگ هندوستان.